ขยะ เป็นปัญหาที่หลายฝ่ายต่างหาวิธีการแก้ไขมากมาย ในสมัยก่อนวิธีการแก้ไขปัญหาขยะส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องของการกำจัดขยะให้หมดไป ต่อมาก็เริ่มมีการคัดแยกขยะ เพื่อแบ่งประเภทขยะ และนำไปจำกัด หรือไปรีไซเคิลได้ง่ายกว่าเดิม มีต้นทุนในการจัดการที่น้อยลง และในประเทศไทยนอกจากจะใช้วิธีการเหล่านั้นแล้ว ยังมีแนวคิดในการนำขยะไปทำให้เกิดประโยชน์นอกจากการทำลายเพียงอย่างเดียว ซึ่ง “โรงงานไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่” ก็เป็นอีกแนวคิดหนึ่งในการนำขยะไปสร้างประโยชน์โดยเป็นการนำขยะไปผลิตเป็นไฟฟ้าในโรงงานไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ คิดค้นและพัฒนาโดยการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ร่วมกับ กรมโรงงานอุตสาหกรรม ซึ่งมีมูลค่าประมาณ 40 ล้านบาท และในอนาคตจะมีการพัฒนาให้ลดขนาดให้สามารถติดตั้งอยู่ในรถคันเดียวเพื่อสามารถเคลื่อนย้ายไปใช้ในที่ต่างๆ ได้สะดวกมากยิ่งขึ้น
ความเป็นมาของ โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่
รงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่มีต้นกำเนิดในประเทศจีน ในช่วงทศวรรษที่ 1970 โดยเริ่มแรกจะใช้เพื่อกำจัดขยะมูลฝอยในสถานที่ห่างไกลที่การขนส่งขยะไปยังโรงไฟฟ้าพลังงานขยะแบบดั้งเดิมไม่สามารถทำได้ ต่อมาโรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ได้พัฒนาขึ้นอย่างรวดเร็ว และเริ่มถูกนำไปใช้ในประเทศอื่นๆ ทั่วโลก เช่น สหรัฐอเมริกา เยอรมนี และญี่ปุ่น
โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ เป็นโรงไฟฟ้าที่ใช้ขยะเป็นเชื้อเพลิงในการผลิตพลังงานไฟฟ้า โดยขยะที่จะนำมาใช้จะเป็นขยะมูลฝอยชุมชน โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่มีวิธีการทำงานเหมือนกับโรงไฟฟ้าพลังงานขยะทั่วไป แต่มีความแตกต่างตรงที่โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่สามารถเคลื่อนย้ายได้ ทำให้สามารถนำไปติดตั้งในพื้นที่ต่างๆ ที่ต้องการกำจัดขยะและผลิตไฟฟ้าได้
ในประเทศไทย โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ได้รับการพัฒนาโดยการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ร่วมกับกรมโรงงานอุตสาหกรรม โดยเริ่มศึกษาวิจัยและพัฒนาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2563 และเริ่มดำเนินการเชิงพาณิชย์ในปี พ.ศ. 2566 โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่แห่งแรกของประเทศไทยตั้งอยู่ที่โรงไฟฟ้าน้ำพอง จังหวัดขอนแก่นโดยใช้ขยะแห้งจากชุมชนในจังหวัดขอนแก่นเป็นเชื้อเพลิง สามารถกำจัดขยะมูลฝอยชุมชนได้สูงสุด 24 ตัน/วัน และผลิตกระแสไฟฟ้าได้ 200 กิโลวัตต์/ชั่วโมง
หลักการทำงานของ โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่
โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่มีวิธีการทำงานเหมือนกับโรงไฟฟ้าพลังงานขยะทั่วไป จะมีสิ่งที่แตกต่างกันก็คือ โรงไฟฟ้าพลังงานขยะแบบเคลื่อนที่จะสามารถเคลื่อนย้ายได้ โดยมักจะออกแบบให้อยู่บนรถขนาดใหญ่ ซึ่งแน่นอนว่าสามารถเคลื่อนย้ายไปจำกัดขยะตามแหล่งต่างๆ พร้องทั้งผลิตไฟฟ้าได้ด้วย
หลักการทำงานของโรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ มีดังนี้
- คัดแยกขยะมูลฝอยชุมชนออกเป็นขยะแห้งและขยะเปียก
- นำขยะแห้งมาบดอัดให้เป็นก้อนเชื้อเพลิง (RDF)
- นำขยะ RDF เข้าสู่เตาเผา
- ความร้อนจากการเผาขยะ RDF จะถูกนำไปต้มน้ำในหม้อน้ำจนกลายเป็นไอน้ำเดือด
- ไอน้ำเดือดจะนำไปหมุนกังหันของเครื่องกำเนิดไฟฟ้า
- เครื่องกำเนิดไฟฟ้าจะผลิตกระแสไฟฟ้า
สำหรับขยะ RDF ย่อมาจาก Refuse Derived Fuel เป็นเชื้อเพลิงที่ผลิตจากขยะมูลฝอย โดยผ่านกระบวนการคัดแยกและปรับปรุงคุณภาพเพื่อให้มีคุณสมบัติเหมาะสมในการใช้เป็นเชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้าหรือพลังงานความร้อน ขยะ RDF มีลักษณะเป็นชิ้นเล็ก ๆ แห้ง และเผาไหม้ได้ง่าย มีความชื้นประมาณ 10-20% ค่าความร้อนประมาณ 15,000-18,000 กิโลแคลอรีต่อกิโลกรัม ปัจจุบัน ขยะ RDF กำลังได้รับความนิยมมากขึ้นในหลายประเทศทั่วโลก เนื่องจากเป็นเทคโนโลยีที่สามารถช่วยแก้ปัญหาขยะมูลฝอยและมลพิษทางอากาศได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อย่างไรก็ดี โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ยังมีข้อจำกัดบางประการ เช่น ต้องใช้ขยะแห้งเท่านั้นในการเผา ซึ่งอาจทำให้ต้องลงทุนในการแยกขยะต้นทางมากขึ้น
ข้อดี และข้อเสียของโรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่
ข้อดี
- สามารถเคลื่อนย้ายได้ โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่สามารถเคลื่อนย้ายได้ ทำให้สามารถนำไปติดตั้งในพื้นที่ต่างๆ ที่ต้องการกำจัดขยะและผลิตไฟฟ้าได้ สิ่งนี้มีประโยชน์อย่างยิ่งสำหรับพื้นที่ห่างไกลหรือพื้นที่ที่มีปริมาณขยะไม่สม่ำเสมอ
- ช่วยลดปัญหาขยะล้นเมือง โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่สามารถช่วยกำจัดขยะมูลฝอยชุมชน ซึ่งช่วยลดปัญหาขยะล้นเมืองและมลพิษทางอากาศ
- ช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก การผลิตไฟฟ้าจากขยะช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
- ช่วยลดมลพิษทางอากาศ โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ที่ทันสมัยใช้เทคโนโลยีที่ช่วยลดมลพิษทางอากาศ เช่น ระบบดักจับก๊าซพิษ
ข้อเสีย
- ต้องใช้ขยะแห้งเท่านั้นในการเผา โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ต้องใช้ขยะแห้งเท่านั้นในการเผา ซึ่งอาจทำให้ต้องลงทุนในการแยกขยะต้นทางมากขึ้น ขยะเปียก เช่น เศษอาหารและขยะอินทรีย์ ไม่สามารถนำมาเผาได้ เนื่องจากจะทำให้เกิดก๊าซพิษและมลพิษทางอากาศ
- อาจมีความเสี่ยงด้านความปลอดภัยในการเผาขยะ การเผาขยะเป็นกระบวนการที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ เช่น ไฟไหม้หรือระเบิด โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่จึงต้องมีมาตรการความปลอดภัยที่เข้มงวด
- อาจมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในระยะยาว กระบวนการเผาขยะอาจทำให้เกิดสารพิษตกค้างในสิ่งแวดล้อม เช่น โลหะหนักและสารอินทรีย์ระเหยง่าย ผลกระทบเหล่านี้อาจเกิดขึ้นในระยะยาว
สรุปแล้ว โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่เป็นเทคโนโลยีที่มีศักยภาพในการช่วยแก้ปัญหาขยะล้นเมืองและมลพิษทางอากาศ อย่างไรก็ตาม โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ยังมีข้อจำกัดบางประการที่ต้องพิจารณาก่อนนำไปใช้งาน
งบประมาณ และระยะเวลาการคืนทุน
งบประมาณและระยะเวลาคืนทุนของโรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ขึ้นอยู่กับขนาดและเทคโนโลยีที่ใช้ โดยทั่วไปแล้ว โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่มีต้นทุนประมาณ 100-200 ล้านบาท ระยะเวลาคืนทุนประมาณ 5-10 ปี
สำหรับโรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่แห่งแรกของประเทศไทย โรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ โรงไฟฟ้าน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น ผลศึกษาต้นทุนโครงการอยู่ที่ 40 ล้านบาท รายได้ต่อปี 10 ล้านบาท ค่าใช้จ่ายดำเนินการปีละ 6 ล้านบาท ระยะเวลาคืนทุน 7.28 ปี อัตราผลตอบแทน (ไออาร์อาร์) 10.22% อายุโครงการ 20 ปี กำไร 82 ล้านบาท
ปัจจัยที่ส่งผลต่องบประมาณและระยะเวลาคืนทุนของโรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ ได้แก่
- ขนาดของโรงไฟฟ้า
- เทคโนโลยีที่ใช้
- คุณภาพของขยะที่ใช้
- ต้นทุนเชื้อเพลิง
- ต้นทุนค่าไฟฟ้า
- รายได้จากการขายไฟฟ้า
หากโรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่มีขนาดใหญ่ขึ้น จะใช้เทคโนโลยีที่ทันสมัยมากขึ้น และสามารถใช้ขยะคุณภาพต่ำได้ ก็จะส่งผลให้ต้นทุนและระยะเวลาคืนทุนลดลง ในทางกลับกัน หากโรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่มีขนาดเล็กลง จะใช้เทคโนโลยีที่ล้าสมัยมากขึ้น และต้องใช้ขยะคุณภาพสูง ก็จะส่งผลให้ต้นทุนและระยะเวลาคืนทุนเพิ่มขึ้น งบประมาณและระยะเวลาคืนทุนของโรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการ ซึ่งควรพิจารณาอย่างรอบคอบก่อนตัดสินใจลงทุน
สำหรับโครงการโรงไฟฟ้าพลังงานขยะเคลื่อนที่ หากมีการพัฒนาให้สามารถอยู่ในรถคันเดียวได้ และมีต้นทุนที่ต่ำลง จะเป็นอีกทางหนึ่งที่จะเข้ามาช่วยลดปัญหาขยะ และเสริมประสิทธิภาพเรื่องการผลิตไฟฟ้าให้กับชุมชนได้เป็นอย่างดี อีกทั้งยังสามารถเคลื่อนย้ายไปกำจัดขยะตามแหล่งต่างๆ ที่มีปริมาณขยะล้นเกินกว่าจะกำจัดได้อีกด้วย ซึ่งจะช่วยแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมของประเทศไทย เปลี่ยนเมืองเดิมๆ ที่มีขยะจำนวมมาก เป็นเมืองพลังงานสะอาด ใครสนใจโครงการนี้ก็สามารถหาข้อมูลเพิ่มเติมได้จากทางการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย หรือหน่วยงานการศึกษาได้ อยากเข้าไปศึกษาข้อมูลก็ลองติดต่อสอบถามไปได้เลยที่การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยครับ
